فیزیولوژی انسان(دستگاه گوارش)

فیزیولوژی انسان

دستگاه گوارش : مجموعه ای است برای دریافت غذا و آماده کردن آن برای جذب در سلول ها. مجرای گوارشی شامل : دهان، حلق، مری، معده، روده کوچک و بزرگ.

دستگاه های ضمیمه ای کمک به دستگاه گوارش می کنند شامل: دندانها، زبان، تعداد زیادی غدد مانند غدد بزاقی در دهان و لوزالمعده و کبد که مجاری آن در روده باز می شود. از دهان تا مری از بافت همبند، از معده تا مجرای مقعدی از بافت مخاطی و در مجرای مقعدی از بافت همبند پوشیده شده است.

* گوارش یعنی تغییر شکل مواد غذایی به شکلی که در داخل خون باشد و قابل جذب برای سلول ها قرار گیرد.

* آب و مواد معدنی و ویتامین ها بدون تغییر شیمیایی جذب می شوند.

* آنزیم ها، کاتالیزورهای بیولوژیک هستند که مواد پروتئینی می باشند.آمیلاز، آنزیم تجزیه کننده نشاسته می باشد وپروتئاز برای پروتئین.

لوله گوارش : غذا از دهان در طول مری به معده می رسد و از آن به سوی دوازدهه (دودنم)، ژوژنم و ایلئوم (روده کوچک) پیش می رود، در ادامه از راه سکوم، کولون بالا رو، کولون افقی، کولون پایین رو و کولون سیگمویید (روده بزرگ) به رکتوم (راست روده) و مجرای مقعدی می رسد.

* در قسمت بالای لوله گوارش مکانیسم کنترل عصبی برتری دارد و در قسمت پایین تر کنترل هورمونی، در آخر نیز در رکتوم و مجرای مقعدی کنترل عصبی.

بزاق : غدد بزاقی شامل: غدد بناگوشی، غدد زیرفکی و غدد زیر زبانی هستند. عمل تولید بزاق از راه دستگاه عصبی پاراسمپاتیک است.

اعمال بزاق : 1- محتوای آمیلاز بزاقی است 2- عمل پاک کننده دارد 3- تکلم را امکان پذیر می سازد 4- حس چشایی با وجود بزاق دهان امکان پذیر است.

مری : بعد از اینکه غذا در دهان با بزاق مخلوط شد از بالا به طرف پایین لوله ای به نام مری حرکت می کند نوع حرکت غذا در مری حرکت دودی می باشد. در جریان بلع ،تنفس متوقف می شود و اپیگلوت روی حنجره قرار گرفته آن را می بندد تا بدین صورت غذا به طرف مری هدایت شود.

* پتیالین یا آمیلاز بزاقی ، پپسین یا پروتئاز معدی ، تریپسین و کیموتریپسین یا پپتیدازهای لوزالمعدی می باشند.

معده : اسفنکترکاردیا بین لوله گوارش و معده قرار دارد و از پس زدن غذا از معده به داخل مری جلوگیری می کند. اسفنکتر پیلور که بین معده و دوازدهه قرار دارد باعث می شود تا مقدار کمی از غذای داخل معده وارد دوازدهه شود و این عمل را هر چند دقیقه یکبار تا خالی شدن معده از غذا انجام می دهد.

* غذای چرب سبب آزاد شدن هورمون آنتروگاسترون می شود که تخلیه معده را کند میکند.

* بر اثر ترس اسفنکتر پیلور باریک شده و تخلیه معده کند می گردد، این حالت را استفوز یا تنگی پیلور گویند.

* ترشح معدی تحت کنترل عصب واگ و هورمون گاسترین قرار دارد.

* پپسین یک آنزیم هضم کننده پروتئین است که در جدار معده یا دوازدهه باعث هضم می شود و زخم پپتیک را بوجود می آورد، اگر این زخم در معده باشد زخم معده و اگر در دوازدهه باشد ، زخم دوازدهه گویند. عوارض زخم پپتیک : سوراخ شدن، خونروی و انسداد. با آندوسکوپی می توان محل زخم را مشخص کرد.

لوزالمعده : یک غده درون ریز و برون ریز می باشد. عمل ترشح خارجی آن تولید شیره لوزالمعده ای است که همراه با صفرا وارد دوازدهه می شود. شیره لوزالمعده محتوی آنزیم هایی برای هضم کربوهیدرات ها و چربی هاست.

* ترشح لوزالمعده ای تحت کنترل عصب واگ و دو هورمون گوارشی (سکرتین و کولسیستوکینین- پانکرئوزیمین) قرار دارد.

روده کوچک : روده کوچک آنزیم هایی (مالتاز، سوکراز و لاکتازو پپتیداز) برای تبدیل دی ساکارید ها به مونوساکارید ها و پروتئین ها به اسیدهای آمینه تولید می کند.

دستگاه سمپاتیک و پاراسمپاتیک روی روده کوچک تاثیر می گذارند، اگر فعالیت سمپاتیک افزایش داشته باشد حرکات روده کاهش می یابد و اگر فعالیت پاراسمپاتیک افزایش یابد حرکات روده را سریع تر می کند.

جذب روده ای : جذب غذا به طور عمده در روده کوچک انجام می شود. قسمتی از این عمل به وسیله دیفوزیون یا انتشار صورت می پذیرد و قسمت دیگر عمل جذب با انتقال فعال به وسیله سلول های رودهای انجام می شود، بدین ترتیب که موادی از قبیل قندها از یک طرف سلول روده ای گرفته شده و سپس به داخل مویرگ های خونی در طرف دیگر ترشح می گردند.این سیستم احتیاج به انرژی دارد.

روده بزرگ : غذا از دریچه ایلئوسکال وارد روده بزرگ می شود. در روده بزرگ آب از محتویات روده جذب می شود و حجم آن کاهش می یابد. باکتریایی در روده بزرگ زندگی می کنند که یک منبع ویتامینی بخصوص ویتامینB  برای بدن می باشند.

* ورود مدفوع به داخل رکتوم میل به اجابت مزاج را بوجود می آورد.

* اجابت مزاج توسط دستگاه عصبی پاراسمپاتیک انجام می شود و آن روده بزرگ را منقبض و اسفنکتر مقعدی را شل می کند.

* اجابت مزاج در نوزادان یک رفلکس خود مختار است.